کد مطلب:17343 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

وظيفه مفتي يا گروه افتاء در حكومت اسلامي چيست؟

شكي نيست كه تمام احكام مورد نياز جامعه بشري از جانب خداوند بوسيله كتاب و سنت بيان شده است مفتي يا گروه افتاء حق وضع و جعل قانون را ندارند، بلكه كار آنان استنباط حكم از منابع اسلامي است، آنان وظيفه دارند كه حكم همه موضوعات و اتفاقات جامعه اسلامي را از ادله شرعي استخراج نموده و بهصورت قوانين اسلامي به جامعه مسلمانان بالاخص گروه شورا عرضه بدارند، تا همه افراد، برنامه زندگي خود را برطبق قوانين مستخرج از قرآن و حديث و ساير منابع اسلامي تنظيم كنند.
وظيفه مفتي يا گروه افتاء در دو مورد خلاصه ميگردد:
الف ـ بيان وظائف فردي، تا هر مسلمان در زندگي خود عمل خود را بر آن تطبيق كند، خواه دولتي بر سركار باشد خواه نباشد، مانند بسياري از اعمال عبادي و وظائف اخلاقي كه بر مسلمان لازم است كه در سفر و حضر، به آن قيام كند.
ب ـ بيان برنامههاي سياسي و اقتصاد و اجتماعي اسلام كه الگوهاي زنده براي گروه شورا در مجلس اسلامي كه ميخواهند چرخهاي سياسي و اقتصادي و اجتماعي مملكت را مطابق قوانين اسلام به كار بياندازند، ميباشد. .
درباره مفتي و گروه افتاء از يادآوري دو نكته لازم ناگزيريم:
1ـ احكام و قوانين اسلام در مرز يك مشت اوراد و اذكار خشك و بيروح و دور از مرحله زندگي خلاصه نميشود، بلكه احكام اسلام تشكيل دهنده برنامههاي متن زندگي اجتماع انساني است، و وظايف و تكاليف تمام قشرهاي جامعه را از دولت و ملت تعيين كرده است، از اين جهت مفتي يا گروه افتاء در مسائل مستحدثه، بايد پيوسته با متخصصان مسائل سياسي و اقتصادي و امور فني در حال تماس و ارتباط باشند، چه بسا تشريح ماهيت حادثهاي مايه دگرگوني حكم ميگردد و سبب ميشود كه موضوع تحت عنوان ديگري قرار گيرد، و حكم آن دگرگون شود.
ما در طول زندگي خود از اين نوع اختلافها نمونههاي فراوان ديدهايم چهبسا حادثه جديدي مدتها در محاق تحريم قرار گرفته و پس از روشنشدن افق، موضوع از محاق تحريم در آمده است و در قلمرو مباحات قرار گرفته است.
2- اگر ما در بيان اين ركن از بافت حكومت اسلامي پس از مفتي لفظ «گروه افتاء» را بكار ميبريم، نه به خاطر اين است كه مقام افتاء در گرو گروهي است، كه دور هم گرد آيند و پس از بررسي جوانب مساله حكم خدا را از منابع اسلامي استخراج كرده و به جامعه عرضه بدارند، و همچنين مقصود منحصر ساختن افتاء در گروه نيست بهگونهاي كه فرد حق افتاء نداشته باشد، بلكه مقصود اين است كه كاملترين شكل اين ركن اين است كه فقهاء و مجتهدان كه از نظر قدرت فكري و احاطه علمي و در افق واحدي قرار گرفتهاند، دور هم گرد آيند و در مسائل اسلامي با هم به تبادل نظر و شور بپردازند.
شكي نيست كه با تبادل افكار بسياري از مشكلات بهتر حل ميگردد و گره بسياري از احوطها و احتياطها از دست و پاي مردم باز ميشود ارزش كاري كه بر مبناي شور نهاده شود ربطي به كار فردي ندارد، تا جايي كه امروز كميسيونهاي مشورتي، جاي مشاوران فردي را ميگيرد و هيئت داوري جايگزين قاضي ميگردد.

---

مباني حكومت اسلامي
آية الله جعفر سبحاني